Organizacja czasu pracy kierowcy zatrudnionego na umowę o pracę jest uwarunkowana przez system pracy, który został dla niego wybrany. Na mocy ustawy + dotyczącej czasu pracy kierowców, istnieje pięć dozwolonych systemów czasu pracy: podstawowy, równoważny, przerywany, zadaniowy oraz mieszany. Ta kompleksowa regulacja prawna określa wszystkie możliwe opcje zatrudnienia w tej roli. Wybór konkretnego systemu pracy zależy głównie od rodzaju transportu, który wykonuje pracownik, oraz od charakterystyki powierzonych mu obowiązków.

Systemy pracy a czas pracy kierowcy

W branży transportowej stosuje się różnorodne systemy pracy wpływające na zarządzanie czasem pracy kierowców. Mogą one obejmować systemy zmianowe, w których kierowcy pracują w określonych godzinach, bądź też elastyczne modele pracy, które pozwalają kierowcom na większą swobodę w organizacji swojego czasu pracy. Wybór odpowiedniego systemu pracy ma istotne znaczenie dla efektywności pracy kierowców ,ale również zwiększa bezpieczeństwo na drogach. Dobrze zaplanowany czas pracy pozwala na efektywne wykorzystanie czasu pracy, pauz, a także na przestrzeganie ustawy o czasie pracy.

Równie ważne jest zrozumienie, że praca kierowcy nie kończy się w momencie zakończenia jazdy. Czas pracy obejmuje również inne czynności, takie jak załadunek i rozładunek, konserwacja pojazdu czy formalności administracyjne. Dlatego istotne jest, aby te czynności uwzględniać podczas planowania czasu pracy.

Podstawowy system czasu pracy kierowcy

W ramach podstawowego systemu czasu pracy, który jest uniwersalnym modelem dla różnych rodzajów transportu. Pracodawca nie musi spełniać specjalnych kryteriów czy uzasadnień przy zatrudnianiu kierowcy. Ten system charakteryzuje się jednak relatywnie sztywną normą 8-godzinnego dnia pracy. W praktyce oznacza to, że każda dodatkowa godzina pracy w danym dniu kwalifikuje się jako nadgodziny, uprawniające do odpowiedniej rekompensaty. Z kolei sytuacja, gdy kierowca pracuje mniej niż 8 godzin w pełnym dniu pracy, jest traktowana jako czas przestoju.

W tym systemie, elastyczność pracodawcy w planowaniu czasu pracy kierowcy ogranicza się do regulacji liczby dni pracy w ciągu tygodnia w okresie rozliczeniowym. Oznacza to, że pracodawca może planować, by kierowca pracował 6 dni w jednym tygodniu okresu rozliczeniowego. Z kolei w innych tygodniach tego samego okresu liczba dni pracy powinna zostać zredukowana do 4 dni, aby zachować równowagę.

Równoważny system czasu pracy kierowcy

Równoważny system czasu pracy zapewnia znacznie większą elastyczność niż system podstawowy. W tym modelu pracodawca ma możliwość dostosowania liczby godzin pracy kierowcy do wymagań konkretnego zadania i jego czasochłonności.

Standardowy okres rozliczeniowy w systemie równoważnym nie może przekraczać jednego miesiąca (zgodnie z art. 15 ust. 3 ustawy). W wyjątkowych sytuacjach, okres ten może zostać wydłużony do maksymalnie 3 miesięcy (art. 15 ust. 4), a w przypadku prac sezonowych lub zależnych od warunków atmosferycznych – do 4 miesięcy (art. 15 ust. 5). Jeżeli okres rozliczeniowy ma być dłuższy niż miesiąc, konieczne jest poinformowanie zakładowej organizacji związkowej lub odpowiedniego inspektora pracy.

Podobnie jak w przypadku systemu podstawowego, rozkład czasu pracy nie jest ustalany indywidualnie dla kierowców zajmujących się przewozem towarów lub okazjonalnym przewozem osób.

Warto również zwrócić uwagę na ograniczenia dotyczące pracy w nocy. W systemie równoważnym, gdy praca jest wykonywana w porze nocnej, zgodnie z art. 21 ustawy o czasie pracy kierowców, czas pracy kierowcy nie powinien przekraczać 10 godzin na dobę.

Przerywany system czasu pracy kierowcy

W systemie przerywanym, który w pewnym stopniu przypomina system podstawowy, norma dzienna pracy wynosi 8 godzin jak u innych pracowników zmianowych. Jednakże, istotną różnicą jest możliwość podziału dnia pracy na dwie części, rozdzielone przerwą o kilkugodzinnej długości. W czasie tej przerwy, kierowca może swobodnie zarządzać swoim czasem.

Co istotne, przepisy nie określają konkretnych godzin, w których powinna odbywać się przerwa. Oznacza to, że godziny przerwy mogą różnić się w zależności od danego dnia. W każdym przypadku jednak to pracodawca ma obowiązek z góry ustalić czas przerwy.

W kontekście wynagrodzenia za przerwę w systemie przerywanym, pracownik ma prawo do otrzymania połowy swojego zwykłego wynagrodzenia, zgodnie z art. 9 ust. 5. Wynagrodzenie to jest określamy podstawie osobistego zaszeregowania pracownika, wyrażonego w stawce godzinowej lub miesięcznej. W przypadku braku wyodrębnienia takiego wynagrodzenia w warunkach płacowych, pracownik otrzymuje 60% swojego wynagrodzenia.

Zadaniowy system czasu pracy kierowcy

W modelu zadaniowym czasu pracy dla kierowców, dominującym ograniczeniem jest 8-godzinna norma pracy na dobę. W tym układzie kierowca otrzymuje wynagrodzenie w oparciu o wykonane zadania, a nie ilość przepracowanych godzin. Kluczowe jest, aby pracodawca delegował kierowcy zadania możliwe do wykonania w ramach dozwolonych 8 godzin pracy dziennie. Odpowiada średnio 40-godzinnemu tygodniowi pracy, zakładając pięć dni roboczych.

Dlatego też, pracodawca powinien unikać przydzielania zadań lub tras, których zrealizowanie w wyznaczonym czasie nie jest możliwe. To implikuje, że zakres obowiązków kierowcy musi być zgodny z możliwościami ich wykonania w granicach obowiązującej normy czasu pracy.

Mieszany system czasu pracy kierowcy

Ostatnia forma organizacji czasu pracy dla kierowców, zdefiniowana w Ustawie o czasie pracy kierowców, to system mieszany (art. 19), będący połączeniem systemu równoważnego i przerywanego.

W tym złożonym modelu pracy, harmonogram dobowy kierowcy może zakładać nawet do 12 godzin aktywności zawodowej na dobę, co jest charakterystyczne dla systemu równoważnego. Dodatkowo, podobnie jak w systemie przerywanym, przewiduje się w ciągu dnia jedną dłuższą przerwę. W dniach, gdy planowana jest taka przerwa, określają one odpowiednie dostosowanie reszty harmonogramu – poprzez wydłużenie lub skrócenie czasu pracy w pozostałych dniach.

Z uwagi na różnorodność systemów czasu pracy w branży transportowej, kluczowe jest precyzyjne ewidencjonowanie czasu pracy kierowców. Ma ono znaczenie zarówno dla kalkulacji wynagrodzeń, jak i ochrony przed ewentualnymi roszczeniami prawnymi. Nasza firma, Trans Expert, z bogatym doświadczeniem w dziedzinie ewidencjonowania czasu pracy kierowców. Oferujemy wsparcie w zarządzaniu i rozliczaniu czasu pracy pracowników. Zachęcamy do kontaktowania się z nami, aby skorzystać z naszej profesjonalnej pomocy.

Jak określić godziny gracy nocnej dla kierowców?

W Kodeksie pracy znajduje się artykuł 1517, który określa, że pora nocna trwa 8 godzin między 21:00 a 7:00, chociaż w praktyce firmy często definiują ją jako czas od 22:00 do 6:00. Mimo pewnej dowolności w ustalaniu tych godzin przez pracodawcę, dla kierowcy zawodowego ma to znaczenie głównie w kontekście wynagrodzenia. Jeśli spojrzymy z perspektywy codziennej pracy kierowcy, kluczowe znaczenie ma definicja pory nocy zawarta w Ustawie o czasie pracy kierowców. Umożliwia ona pracodawcy wyznaczenie czterogodzinnego okresu nocnego według różnych schematów, na przykład od 00:00 do 4:00, od 1:00 do 5:00, czy od 2:30 do 6:30. Ważne jest, aby pracodawca poinformował pracowników o ustalonych godzinach nocnych.  Przykładowo poprzez wpisanie ich do regulaminu pracy lub warunków zatrudnienia.

W zależności od godzin pracy kierowców w danej firmie, pracodawca może dostosować godziny nocne do swoich potrzeb. Na przykład, jeśli kierowcy pracują głównie w późnych godzinach nocnych, pracodawca może ustalić godziny nocne na okres od 3:00 do 7:00. Jeśli kierowcy zazwyczaj rozpoczynają trasy wcześnie rano, bardziej praktyczne może być ustanowienie godzin nocnych od 00:00 do 4:00. Zasadnicze znaczenie ma, aby określony czas nocny był stały dla wszystkich pracowników firmy, obejmując jednocześnie wszystkich zatrudnionych kierowców.

Ustawa o czasie pracy, a godziny nocne?

W tym temacie Art. 21 Ustawy o czasie pracy kierowców, dostarcza wymaganych informacji. Istnieje ograniczenie czasu pracy dla kierowców pracujących w porze nocnej. Jeśli jakakolwiek część pracy kierowców przypadająca na określone przez firmę godziny nocne, maksymalny czas pracy w tym dniu nie może przekroczyć 10 godzin pomiędzy dwoma okresami odpoczynku dziennego lub tygodniowego. Zmiana polega na tym, że limit ten dotyczy teraz czasu między odpoczynkami, a nie całej doby, co oznacza, że po zakończeniu okresu odpoczynku, limit 10 godzin się resetuje. Jednak taryfikator mandatów nadal odnosi się do „przekroczenia dopuszczalnego 10-godzinnego czasu pracy w dobie”. Przez co  wprowadza to pewne zamieszanie w interpretacji tych przepisów. Należy pamiętać, że ustawa dotyczy zarówno pracowników zatrudnionych na umowę o pracę, B2B, jak i wykonujących zlecenie.

Co zaliczamy do czasu pracy kierowcy pracującego w porze nocnej?

Czas pracy kierowcy obejmuje okres od rozpoczęcia do zakończenia pracy w danym dniu. Włączamy w to różne czynności związane z przewozem drogowym. Są to np.: prowadzenie pojazdu, załadowywanie, rozładowywanie, nadzór nad załadunkiem, wyładunkiem, obsługę codzienną pojazdów i inne prace związane z zadaniem służbowym czy bezpieczeństwem. Zgodnie z Art. 6 ust. 1 ustawy o czasie pracy kierowców, do czasu pracy wlicza się także przerwy oraz czas oczekiwania na załadunek lub rozładunek, jeśli czas ich trwania nie był znany kierowcy wcześniej.

W sytuacji, gdy kierowca rozpoczyna pracę w porze nocnej, obowiązuje go limit 10 godzin pracy do następnego okresu odpoczynku. Może on trwać 9, 11, 24 lub 45 godzin. Po odpoczynku limit czasu pracy się resetuje. Dzięki temu, nawet jeśli zmiana trwa 15 godzin, kierowca może nie przekroczyć dozwolonego limitu 10 godzin pracy. Oczywiście jeśli odpowiednio klasyfikuje swoje aktywności i odpoczynek. Jeśli praca kierowców obejmuje jakąkolwiek część w godzinach nocnych ustalonych przez firmę, firma nie może dopuścić do przekroczenia 10 godzin maksymalnego czasu pracy tego dnia między dwoma okresami odpoczynku dziennego lub tygodniowego.

Przekroczenie dopuszczalnego dobowego czasu pracy grozi szeregiem negatywnych konsekwencji. Są to min.  kary finansowe dla pracodawcy, ryzyko postępowania sądowego oraz możliwe sankcje prawne. Dla pracowników, szczególnie w branży transportowej, może to zwiększyć ryzyko wypadków ze względu na zmęczenie. Ponadto, nadmierna praca może prowadzić do problemów zdrowotnych, wypalenia zawodowego i spadku wydajności. 

Podsumowanie

Nie da się ukryć, ze czas pracy kierowców i wszystkie związane z nim zagadnienia, nie należą do najprostrzych. Rozumienie i stosowanie się do tych złożonych regulacji może być wyzwaniem. Dlatego zachęcamy do skorzystania z naszej profesjonalnej usługi rozliczania czasu pracy kierowców. Oferujemy nie tylko wsparcie w zrozumieniu przepisów, ale także praktyczne rozwiązania w ich codziennym stosowaniu. Skontaktuj się z nami, aby dowiedzieć się więcej i skorzystać z naszej specjalistycznej pomocy.