Zdobycie prawa jazdy to proces, który mimo swojej względnej krótkości, wymaga przejścia kilku istotnych etapów. Aby legalnie prowadzić pojazd, przyszły kierowca musi ukończyć kurs przygotowawczy, zdać zarówno egzaminy teoretyczne, jak i praktyczne, a także pomyślnie przejść badania lekarskie.

Dlaczego badania kierowców są obowiązkowe?

Chociaż korzystanie z samochodu stało się powszechne, znaczenie odpowiedzialności kierowców za swoje czyny nie powinno być pomijane. Pomimo rozpowszechnienia korzystania z pojazdów, kierowcy, wsiadając za kierownicę, przyjmują na siebie istotną odpowiedzialność. Nieodpowiednie i niezgodne z przepisami poruszanie się po drogach stwarza ryzyko potencjalnych wypadków, które mogą zagrażać nie tylko innym pojazdom, ale także innym uczestnikom ruchu. Aby zminimalizować ryzyko wypadków spowodowanych przez kierowcę, poza przeprowadzeniem egzaminów na prawo jazdy, konieczne jest poddanie go badaniom lekarskim. Jest to obligatoryjna część procesu przygotowawczego dla kandydata do prowadzenia pojazdu.

Badania dla kierowców zawodowych są szczególnie ważne, ponieważ ich praca wiąże się często z codzienną, wielogodzinną jazdą. Ponadto, zagrożenie jakie stwarza kierowca samochodu ciężarowego, jest nieporównywalne do tego, jakie stwarza kierujący samochodem osobowym.

Badania lekarskie kierowcy transportu drogowego w świetle przepisów

Od 29 sierpnia 2019 roku obowiązuje rozporządzenie Ministra Zdrowia regulujące badania lekarskie dla osób starających się o uprawnienia do kierowania pojazdami oraz kierowców. Przepisy te głównie uporządkowały formularz badania lekarskiego, wzór orzeczenia lekarskiego i dostosowały przepisy do dyrektyw Parlamentu Europejskiego. Nowe uregulowania precyzują także zasady dotyczące cukrzycy, padaczki oraz procedury oceny wzroku, słuchu i równowagi dla posiadaczy prawa jazdy kategorii C i D.

W kwietniu 2022 roku wprowadzono zmiany w ustawie o transporcie drogowym, aby dostosować polski system prawny do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/645 z 18 kwietnia 2018 roku. Nowe przepisy dotyczą procedur zapisywania się na szkolenia dla osób planujących lub już pracujących jako kierowcy zawodowi. Przed rozpoczęciem kursu kwalifikacyjnego lub przedłużeniem ważności świadectwa kwalifikacji zawodowej, kierowca musi uzyskać profil kierowcy zawodowego w Wydziale Komunikacji. Dodatkowo, przed szkoleniem, kierowca musi posiadać orzeczenie lekarskie i psychologiczne. Potwierdza ono brak przeciwwskazań zdrowotnych i psychologicznych do pracy na stanowisku kierowcy zawodowego.

Jakie badania musi przejść zawodowy kierowca?

Badania wstępne kierowców zawodowych są bardziej szczegółowe niż te, które są wymagane od osób posiadających uprawnienia tylko do prywatnego użytku pojazdu. Ze względu na fakt, że zawodowi kierowcy często przewożą pasażerów (jak kierowcy autobusów) lub ładunki (jak kierowcy ciężarówek), muszą spełniać rygorystyczne normy bezpieczeństwa. Zakres badań lekarskich dla kierowców zawodowych obejmują:

• wzrok, aby upewnić się, że kierowca ma odpowiednią ostrość widzenia,

• słuch, oceniając zdolność słyszenia kandydata,

• funkcje neurologiczne, sprawdzając koordynację ruchową i równowagę kierowcy,

• aspekty psychologiczne, umożliwiające ocenę zachowania kierowcy w trudnych sytuacjach,

• ogólny stan zdrowia, mający na celu ocenę ogólnej kondycji przyszłego kierowcy,

Dodatkowo, lekarz ma możliwość skierowania pacjenta na specjalistyczną konsultację lub zlecenia dodatkowe badania laboratoryjne, takie jak na przykład EKG. Osoby ubiegające się o wydanie lub posiadające prawo jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E lub T są obowiązkowo kierowane na konsultację u specjalisty okulisty po 6-miesięcznym okresie adaptacji w przypadku jednooczności lub diplopii. Również osoby ubiegające się o wydanie lub posiadające prawo jazdy kategorii C1, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D, D+E lub pozwolenie na kierowanie tramwajem podlegają obowiązkowej konsultacji okulistycznej.

Kierowcy zawodowi, podobnie jak inni pracownicy, muszą przechodzić okresowe badania. Jednakże, dla kierowców zawodowych, częstotliwość tych badań jest uzależniona od wieku. Osoby przed ukończeniem 60 lat powinny poddawać się badaniom co pięć lat. Starsi kierowcy są natomiast zobligowani do badań co 30 miesięcy. Zakres tych kontroli obejmuje badania ogólnolekarskie, okulistyczne, laryngologiczne, pomocnicze, psychologiczne oraz, w zależności od sytuacji, badania neurologiczne.

Testy psychologiczne kierowców zawodowych

Testy psychologiczne, zwane również psychotechnicznymi, są kluczowe, ponieważ mają ocenić zdolności psychiczne i kompetencje przyszłego kierowcy do prowadzenia pojazdów. Standardowe badanie składa się z trzech etapów.

Pierwszy etap to ocena osobowości kierowcy, która obejmuje wypełnianie kwestionariusza i rozmowę z psychologiem. Celem tego etapu jest zdefiniowanie, jak badany będzie reagował w różnych sytuacjach. Następnie kierowca przechodzi testy uwagi i sprawności intelektualnej. Ostatnią fazą jest badanie z wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu, mające na celu ocenę szybkości reakcji, koordynacji wzrokowo-ruchowej, zdolności widzenia w warunkach niskiego oświetlenia, postrzegania prędkości i odległości, a także reakcji na oślepiające światło. Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej na temat psychotestów przeczytaj nasz artykuł.

Ile kosztuje badanie lekarskie?

Badania lekarskie dla kierowców, analogicznie do badań przeprowadzanych w ramach medycyny pracy, nie są nieodpłatne dla kierowcy. Koszt pokrywa pracodawca. Zlecenie badań wystawia pracodawca, który jednocześnie powinien ponosić koszty związane z wizytami. Wizyta lekarska dla zawodowego kierowcy generuje koszt w wysokości około 200 zł. Badanie psychologiczne wymaga opłaty w wysokości około 150 zł.

Czy można odwołać się od wyniku badań lekarskich?

W przypadku nieprzychylnego orzeczenia lekarskiego, kierowca ma prawo sprzeciwić się temu osądowi. W takiej sytuacji ma możliwość poddania się ponownym badaniom u innego lekarza. Wniosek o powtórzenie badań należy złożyć u specjalisty, który początkowo wydał negatywne orzeczenie. Kierowca ma 14 dni od otrzymania opinii, aby złożyć odwołanie od decyzji. Procedura ponownego przeprowadzenia badań wiąże się ponownie z koniecznością opłacenia stosownych kosztów.