Co znajdziesz w tym artykule?

Cross-trade to istotna forma przewozów w międzynarodowym transporcie towarów. W 2022 roku dużo uwagi poświęcono przewozom cross-trade, zwłaszcza w kontekście szeroko omawianych zmian, które wprowadził pakiet mobilności. W artykule przybliżymy te kwestie, wyjaśniając czym jest cross-trade na podstawie nie tylko samego zagadnienia teoretycznego, ale również dzięki przykładom.

Artykuł wyjaśnia czym jest kabotaż i na czym dokładnie polega. Przepisy dotyczące przewozów kabotażowych w Unii Europejskiej regulowane są przez specjalne zasady. Za ich naruszenie w krajach takich jak Niemcy, Francja, Włochy i Hiszpania grożą określone kary.

Czym jest przewóz cross-trade?

Przewozy cross-trade polegają na transporcie towarów między dwoma krajami, gdzie przewoźnik nie ma swojej zarejestrowanej siedziby. Inne określenia, które odnoszą się do tego rodzaju działań to przerzut lub tzw. duży kabotaż. Taka forma transportu jest wykonalna i opłacalna głównie ze względu na łatwy dostęp do rynków zagranicznych w obszarze Schengen.

Takie działania mają realny wpływ na rynki wszystkich krajów UE. Powodują znaczący wzrost konkurencyjności między firmami transportowymi w poszczególnych państwach członkowskich.

Przepisy pakietu mobilności regulują różne aspekty, takie jak dostęp do poszczególnych rynków, czas pracy kierowcy, delegowanie pracowników oraz minimalne płace. W ramach pakietu mobilności transport cross-trade podlega regulacjom dotyczącym delegowania pracowników – oznacza to obowiązek zgłaszania kierowców w systemie IMI . Dodatkowo obligatoryjne jest wypłacanie zagranicznych płac na poziomie co najmniej minimalnego wynagrodzenia, które otrzymują miejscowi pracownicy. To znaczy, że polski kierowca, wykonujący przewozy cross-trade na obszarze Francji, musi otrzymywać wynagrodzenie co najmniej na poziomie minimalnego wynagrodzenia obowiązującego we Francji. Warto podkreślić, że tranzyt podczas realizacji cross-trade nie podlega opisywanym przepisom.

Warto również pamiętać, że zgodnie z treścią ustawy o czasie pracy kierowców kierowca wykonujący zadanie służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych nie jest w podróży służbowej. Zatem nie przysługują mu diety i ryczałty za noclegi (delegacje).

Jakie są przykłady przewozów cross-trade?

Przykład pierwszy

Cross-trade pomiędzy dwoma operacjami bilateralnymi.

Kierowca zatrudniony przez firmę z siedzibą w Polsce (PL) przewozi ciężarówkę pełną towaru z Polski (PL) do Francji (FR). Kierowca rozładowuje towar w Francji. Następnie w Francji kierowca dokonuje załadunku towaru i rozładuje go w Niemczech (DE). W Niemczech ponownie dokonuje załadunku towaru, który został rozładowany w Polsce.

Kierowca wykonał dwie operacje dwustronne (bilateralne –nasz artykuł) oraz jedną operację cross-trade. Pierwsza operacja dwustronna rozpoczęła się w państwie członkowskim (PL), gdzie załadowano towary. A zakończyła się w Francji (FR) podczas ich rozładunku. Druga operacja dwustronna przebiegała od załadunku w Niemczech (DE) do rozładunku w państwie członkowskim (PL). Podczas obu dwustronnych operacji kierowca nie podlegał przepisom dotyczącym delegowania. Operacja załadunku we Francji i rozładunku w Niemczech był przerzut cross-trade, niezwiązaną z żadną z dwóch operacji dwustronnych. W związku z tym, od momentu zakończenia operacji dwustronnej, kiedy kierowca rusza w kierunku punktu załadunku dla operacji cross-trade, rozpoczyna się jego delegowanie do Francji. Delegowanie do Francji kończy się, gdy kierowca opuszcza terytorium tego kraju. Następnie uważa się, że kierowca został oddelegowany do Niemiec od momentu wjazdu na ich terytorium do czasu rozładunku towarów w tym państwie członkowskim.

Przykład drugi

Cross trade pomiędzy operacją bilateralną oraz pusty przejazd.

Kierowca zatrudniony przez firmę z siedzibą w Polsce (PL) ładuje samochód ciężarowy z towarem w Polsce (PL) i jedzie do Niemiec (DE), gdzie towar został rozładowany. Następnie w Niemczech (DE) został załadowany następny towar, a potem rozładowany w Hiszpanii (ES). Następnie kierowca jedzie „na pusto” z powrotem do Polski (PL).

Kierowca przeprowadził jedną operację dwustronną z państwa członkowskiego (PL) do Niemiec (DE), następnie operację cross trade z Niemiec (DE) do Hiszpanii (ES) oraz podróż powrotną bez ładunku z Hiszpanii (ES) z powrotem do państwa członkowskiego (PL). Delegowanie kierowcy do Niemiec rozpoczęło się po zakończeniu operacji dwustronnej, gdy rozpoczął podróż w kierunku punktu załadunku dla operacji cross trade z DE do ES. Delegowanie do Niemiec zakończyło się po opuszczeniu przez kierowcę terytorium tego kraju. Wtedy rozpoczęła się delegacja do Hiszpanii od momentu wjazdu na terytorium ES do czasu rozładunku towarów przewożonych z DE w ramach operacji cross trade. Podróż powrotna bez ładunku przez terytorium ES nie jest traktowana jako delegowanie. Kierowca nie jest uważany za delegowanego we Francji, którą przemierza w ramach tranzytu podczas dwustronnej podróży z PT do DE oraz podczas operacji typu cross trade z DE do ES.

Przykład trzeci

Dwie operacje bilateralne z dwoma operacjami typu cross trade (1+1).

Kierowca zatrudniony w firmie mającej siedzibę w Polsce (PL) ładuje ½ ciężarówki w Polsce (PL). Następnie kierowca zatrzymuje się  Niemczech (DE), gdzie ładuje pozostałą połowę ciężarówki. ½ towaru, który wcześniej został załadowany w Niemczech, zostaje rozładowana w Belgii (BE). Kierowca kontynuuje podróż, a towar załadowany w Polsce (PL) rozładowuje w Hiszpanii (ES). Również w Hiszpanii (ES) kierowca ładuje pełną ciężarówkę towaru. Kierowca zatrzymuje się w Belgii (BE), gdzie rozładowuje ½ towaru. Następnie kontynuuje podróż do Polski (PL), gdzie rozładowuje resztę towaru.

Kierowca przeprowadził dwie dwustronne operacje transportowe, z jednym dodatkowym załadowaniem i/lub rozładunkiem (transport cross trade) podczas każdej z tych operacji. Pierwsza operacja dwustronna odbyła się z Litwy (PL) do Hiszpanii (ES), z jednym zwolnionym dodatkowym załadunkiem towarów w Niemczech (DE) i rozładunkiem w Belgii (BE). Druga (powrotna) operacja dwustronna odbyła się z Hiszpanii (ES) do Litwy (PL), również z jednym zwolnionym dodatkowym załadunkiem towarów w Hiszpanii (ES) i rozładunkiem części w Belgii (BE). Kierowca nie był podległy przepisom oddelegowania przez całą podróż. Warto zauważyć, że pojedyncza zwolniona dodatkowa czynność może obejmować załadunek, rozładunek lub zarówno załadunek, jak i rozładunek, zgodnie z definicją w art. 1.3 dyrektywy (UE) 2020/1057.

Czym jest kabotaż?

Przewóz kabotażowy to płatny transport towarów między punktami odbioru, które znajdują się w innym kraju członkowskim Unii Europejskiej lub EFTA, niż ten, w którym firmy transportowe są zarejestrowana. W przypadku polskich firm transportowych może to oznaczać na przykład przewóz z Dortmundu do Berlina po wyładunku towaru w Niemczech, który został dostarczony z Polski.

Definicja kabotażu koncentruje się na charakterze tymczasowym usługi, która jest wykonywana przez pojazd zarejestrowany za granicą.

Kabotaż umożliwia przedsiębiorcom prowadzenie międzynarodowego transportu, czyli działalności poza obszarem kraju, gdzie mają swoją siedzibę. To pomaga ograniczyć liczbę pustych przejazdów, czyli podróży bez ładunku. Taka praktyka umożliwia kierowcom bardziej efektywne wykorzystanie czasu pracy w ramach międzynarodowego transportu.

Jakie są przykłady przewozów kabotażowych?

Kabotaż to zasadniczo załadunek i rozładunek towaru w obrębie jednego kraju przez przewoźnika, który ma swoją siedzibę w innym państwie. Na przykład, polski przewoźnik wykonujący transport z załadunkiem w Monachium (DE) i rozładunkiem w Hamburgu (DE).

Jakie są ograniczenia w kwestii kabotaży?

– Kabotaż jest możliwy tylko po wykonaniu transportu międzynarodowego. Innymi słowy, na przykład, wykonujemy załadunek w Warszawie (PL), rozładunek w Ulm (DE), a dopiero po tym możemy przystąpić do przewozu kabotażowego (DE-DE).

– Kabotażowy transport musi być realizowany tym samym pojazdem, który wcześniej wykonał transport międzynarodowy. Innymi słowy, nie może to być inny rodzaj pojazdu, na przykład pociąg, ponieważ w takim przypadku mamy do czynienia z transportem łączonym.

– W ciągu siedmiu dni kalendarzowych możemy przeprowadzić maksymalnie trzy operacje kabotażowe. Po tym okresie, jeśli chcemy kontynuować kabotaż, musimy opuścić kraj, w którym przeprowadzaliśmy kabotaż. Następnie rozpocząć od nowa od transportu międzynarodowego, aby móc ponownie wykonać kabotaż.

– Przewoźnik może podjąć transport kabotażowy w innym państwie członkowskim niż miejsce ostatniego rozładunku w transporcie międzynarodowym.  Co oznacza wjazd „pustym pojazdem”. Tego typu kabotaż jest ograniczony do jednego przewozu w okresie maksymalnie trzech dni.

– W kabinie pojazdu konieczne jest posiadanie odpowiednich dokumentów, takich jak list CMR dotyczący transportu międzynarodowego oraz listy przewozowe dla każdego przewozu kabotażowego.

Dodatkowo od 2022 roku przez pakiet mobilności obowiązuje nowe ograniczenie kabotażowe. Zasada ta opiera się na obowiązku zatrzymania pojazdu na okres 4 dni po wykonaniu trzech operacji kabotażowych. Innymi słowy, pojazd, który przeprowadził trzy kabotaże w danym kraju, nie będzie mógł ponownie wykonać ich szybciej niż po upływie czterech dni.

Jeśli mamy trzy załadunki i jeden rozładunek, to czy wykonaliśmy trzy kabotaże zależy od tego, kto jest nadawcą lub odbiorcą. Gdy nadawca jest ten sam, ale towar jest rozproszony w trzech miejscach załadunku.  Cały czas traktujemy to jako jedną operację kabotażową. Jednak sytuacja się zmienia, jeśli chcemy załadować, na przykład, część ładunku z Paryża do Lyonu od jednego klienta i pozostałą część z Paryża do Marsylii od zupełnie innego klienta – wtedy mamy już dwie operacje kabotażowe. Ważne jest zrozumienie tych ograniczeń, aby uniknąć dotkliwych kar finansowych.

Jakie przewozy wliczają się w obowiązek rozliczania płac zagranicznych dla kierowców?

Rozliczenie płacy zagranicznej i wypłacenie kierowcy wynagrodzenia z jej tytułu należy się, gdy kierowca realizuje operacje:

– Kabotaż to przewóz towarów lub osób wyłącznie w obrębie jednego kraju, prowadzony przez przewoźnika zarejestrowanego w innym państwie.

– Przewóz typu Cross trade, inaczej zwany przewozem między krajowym. Jest to transport ładunków lub osób pomiędzy dwoma państwami, realizowany przez przewoźnika zarejestrowanego w kraju trzecim. Gdzie załadunek i rozładunek odbywają się bez konieczności przechodzenia przez kraj macierzysty.

Jakie państwa wliczają się w obowiązek rozliczania płac zagranicznych dla kierowców?

Pakiet mobilności wprowadził obowiązek rozliczania płac zagranicznych każdego państwa UE. Każde państwo należące do Unii Europejskiej, jeśli spełnia warunki przepisy pakietu mobilności wlicza się obowiązek rozliczenia płac zagranicznych. Dodatkowo, jeśli w Wielkiej Brytanii kierowca wykonuje kabotaż, również należy przeliczyć płace zagraniczne. Płace należy wypłacić kierowcy.