Zatrudnianie kierowców jest szczegółowo uregulowane przede wszystkim w Kodeksie pracy oraz w ustawach. Są to ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. 2017 poz. 2200) i ustawa z dnia 6 kwietnia 2004 r. dotycząca czasu pracy kierowców (Dz. U. 2012 poz. 1155). 

Pracodawca powinien skierować kierowcę na badania lekarskie, przygotować i podpisać z nim umowę o pracę. A następnie założyć i prowadzić teczkę osobową pracownika związaną z jego zatrudnieniem. Dodatkowo, jeśli w firmie pracuje co najmniej 20 osób, pracodawca powinien wprowadzić regulamin pracy i zapoznać kierowcę z jego treścią.

Pracodawca ma obowiązek zapewnić kierowcy szkolenie wstępne z bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP) jeszcze przed rozpoczęciem pracy. Dodatkowo, pracodawca musi dostarczyć kierowcy informacje dotyczące ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą oraz przedstawić kartę oceny ryzyka zawodowego stosowną do stanowiska pracy kierowcy. Przed dopuszczeniem kierowcy do wykonywania obowiązków, pracownik musi złożyć oświadczenie potwierdzające zapoznanie się z informacjami dotyczącymi ryzyka zawodowego.

Zawód kierowcy zawodowego jest specyficzny i reguluje go wiele przepisów rozporządzenia czy ustaw. Kierowca zawodowy jeżdżący pojazdem powyżej 3,5 tony powinien posiadać szereg dokumentów – m.in świadectwo kwalifikacji zawodowej.

Czy kierowca musi być zatrudniony na umowę o pracę?

Można pracować na stanowisku kierowcy na umowę o pracę, ale nie jest to wymóg. To jednak nie nazwa, a treść zawartej umowy określa jej charakter.

Umowę o pracę należy sporządzić na piśmie. W sytuacji, gdy umowa nie jest sporządzona na piśmie, pracodawca ma obowiązek najpóźniej w dniu, w którym pracownik rozpoczyna pracę, potwierdzić na piśmie ustalenia dotyczące umowy, takie jak strony umowy, rodzaj umowy i jej warunki.

Kierowcy zawodowi mogą otrzymywać także zapłatę za dyżury, godziny nadliczbowe oraz pracę w porze nocnej. Aby dowiedzieć się więcej o czasie pracy kierowców zawodowych, zapraszamy do artykułu „Czas pracy”.

Należy pamiętać, że przy ustalaniu wynagrodzenia kierowców zawodowych, nie zaleca się uzależniając go ich od liczby przejechanych kilometrów. Takie zastosowanie mogłoby zagrażać bezpieczeństwu na drogach lub zachęcać do naruszania przepisów rozporządzenia. Tym samym przewoźnik mógłby podczas kontroli zapłacić karę.

Jakie są rodzaje umów o pracę i co powinny zawierać?

Przepisy Kodeksu Pracy wyznaczają różne rodzaje umów, które mogą być ustanowione z pracownikami. Możliwe jest zawarcie umowy o pracę w następujących formach:

– okres próbny,

– czas określony,

– czas nieokreślony.

W umowie o pracę określa się uczestników umowy, jej rodzaj, datę podpisania. Dodatkowo należy ująć  aspekty związane z pracą i wynagrodzeniem, szczególnie:

– charakter wykonywanej pracy,

– lokalizacja,

– wynagrodzenie z uwzględnieniem jego składników,

– ustalony wymiar czasu pracy,

– data rozpoczęcia wykonywania obowiązków.

Umowa o pracę może być zakończona na kilka sposobów:

– W wyniku porozumienia między stronami.

– Poprzez wypowiedzenie.

– Bez konieczności wypowiadania, na przykład po upływie określonego czasu, na jaki była zawarta.

– Z chwilą zakończenia pracy, dla której została pierwotnie zawarta.

Powinno się napisać pisemne oświadczenie o zakończeniu umowy o pracę.

Oświadczenie pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę na czas nieokreślony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno zawierać uzasadnienie powodu tej decyzji oraz informację o prawie pracownika do złożenia odwołania do sądu pracy.

Czy kierowca może być na samozatrudnieniu?

Tak, kierowca może pracować na samozatrudnieniu. Stosowne badania lekarskie obowiązują go tak samo jak każdego innego kierowcę. Należy jednak pamiętać o pewnych aspektach, które szczegółowo zostały omówione w artykule „Kierowca na własnej działalności- wady i zalety” .

Czy kierowca może być zatrudniony na umowę zlecenie?

Tak, kierowcy zawodowi mogą zostać zatrudniony na umowę zlecenie. Badania lekarskie obowiązują go tak samo jak każdego innego kierowcę. Szczegóły na ten temat znajdziesz w artykule ->„Czy kierowca może być zatrudniony na umowę zlecenie?”

Czy kierowca może pracować w dwóch firmach jednocześnie?

 Wprowadzono zmiany, które nie pozwalają na bezwzględne zakazywanie kierowcom podejmowania dodatkowej pracy u innego pracodawcy. Wyłączenie stosowania artykułu 26(1) Kodeksu Pracy dotyczy wszystkich kierowców, którzy są zatrudnieni na podstawie umowy o pracę. Ustawa o czasie pracy kierowców ma zastosowanie do każdego kierowcy, który wykonuje przewóz drogowy. Czyli podróżuje po drogach publicznych, zarówno z ładunkiem, jak i bez, używając pojazdu przystosowanego do przewozu osób lub towarów.

Jednak wyłączenie to nie uprawnia pracodawcy do jednostronnego zakazu podejmowania innej pracy przez pracownika. Pracodawca nie ma swobodnego uprawnienia do unilateralnego zakazania pracownikowi podejmowania innej pracy. Artykuł 26(1) Kodeksu Pracy ma inną istotę – podkreśla on swobodę pracownika w podejmowaniu pracy oraz ogranicza nawet umowny zakaz podjęcia innej pracy (z wyjątkiem sytuacji, w których zawarta jest umowa o zakazie konkurencji).

Ten przepis nie ogranicza się tylko do możliwości zakazu podejmowania innej pracy w trakcie obowiązywania zatrudnienia u pracodawcy, który chciałby nałożyć taki zakaz (zakaz na przyszłość). Dotyczy on także samego stanu bycia zatrudnionym przez pracodawcę w roli kierowcy, nawet długo przed faktycznym zatrudnieniem w tym stanowisku. Wprowadzenie takiego zakazu skutkowałoby koniecznością rozwiązania istniejących umów. W takim przypadku pracodawca musi, oczywiście, określić termin, w którym taki zakaz pracy u innego pracodawcy może być wprowadzony, uwzględniając obowiązujące kierowcę ustawowe lub umowne okresy wypowiedzenia wynikające z już zawartych umów.

Czy można zatrudnić kierowcę na ½ etatu?

Realizując transport drogowy, zarówno krajowy, jak i międzynarodowy, kierowca może podjąć pracę w dowolnym wymiarze zatrudnienia. Na przykład na pół etatu, o ile nie zostanie przekroczony ogólny limit czasu pracy, który jest określony przez przepisy prawa.

Nadal jednak przy zatrudnieniu jako kierowca, istotne jest monitorowanie czasu pracy kierowcy oraz czasu prowadzenia pojazdu. To bezpośrednio wpływa na ryzyko naruszeń przepisów, które w przypadku inspekcji przeprowadzanej przez Inspekcję Pracy lub Inspekcję Transportu Drogowego, mogą wpłynąć na wynik kontroli oraz, w niektórych przypadkach, na wysokość nałożonych kar za naruszenia, takie jak przekroczenie maksymalnego czasu jazdy, nadgodziny lub niedostateczny czas odpoczynku.

Czy warto zatrudnić kierowcę w zadaniowym czasie pracy?

Ten system przynosi korzyści zarówno pracodawcy, jak i pracownikowi. Pracodawca jest zwolniony z obowiązku ścisłego monitorowania dni i godzin pracy pracownika, o ile zadania są właściwie zdefiniowane, co eliminuje potrzebę wypłacania dodatkowych godzin pracy (i związanych z nimi rekompensat). Z kolei pracownik cieszy się większą swobodą w wykonywaniu swoich obowiązków i może łatwiej godzić pracę z życiem osobistym.

Jeśli Inspekcja Pracy (PIP) przeprowadzi kontrolę, pracodawca będzie zobowiązany wyjaśnić podstawy wyboru tego konkretnego systemu czasu pracy.

Zgodnie z Ustawą o czasie pracy kierowców, w przypadkach uzasadnionych specyfiką wykonywanych przewozów lub ich szczególną organizacją, można zastosować zadaniowy czas pracy dla kierowców zatrudnionych w transporcie drogowym. W tym przypadku pracodawca ustala zakres zadań przewozowych w taki sposób, aby mieściły się w ramach przepisanych norm czasu pracy (czyli 8 godzin pracy na dobę i średnio 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, w okresie rozliczeniowym nie przekraczającym 4 miesięcy). Warto również uwzględnić obowiązujące przepisy dotyczące przerw na odpoczynek i okresów wypoczynku. Harmonogram czasu pracy podczas realizacji konkretnego zadania przewozowego jest ustalany przez samego kierowcę.

Czym jest równoważny czas pracy kierowcy?

System równoważnego czasu pracy umożliwia elastyczne wydłużanie czasu pracy w pewnych dniach lub tygodniach, równocześnie umożliwiając skrócenie go w innych dniach lub tygodniach, lub nawet przyznawanie dni wolnych od pracy. Kluczowym jest, aby planować ten system czasu pracy w taki sposób, żeby w okresie rozliczeniowym nie przekroczyć dopuszczalnego limitu czasu pracy. W ramach systemu równoważnego czasu pracy można wydłużyć codzienny czas pracy do maksymalnie 12 godzin.

Warto jednak zauważyć, że istnieją wyjątki od tej reguły, na przykład w przypadku pracy przy nadzorze urządzeń, gdzie maksymalny codzienny czas pracy może wynieść aż 16 godzin, ale tylko w okresie rozliczeniowym nie przekraczającym jednego miesiąca.

W przypadku tych pracowników, dopuszczalne jest wydłużenie codziennego czasu pracy do 24 godzin. Lecz tylko w okresie rozliczeniowym trwającym jeden miesiąc. Po każdym dniu pracy w tak wydłużonym okresie, pracownikowi przysługuje przerwa w pracy o czasie nie krótszym niż liczba godzin przepracowanych tego dnia. Natomiast jeśli nie rozszerzono codziennego czasu pracy, to pracownik musi mieć przerwę trwającą co najmniej 11 godzin.

Podczas stosowania systemu równoważnego czasu pracy, istotne jest utrzymanie przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy wynoszącej 40 godzin. Warto zaznaczyć, że ta norma jest obliczana jako średnia, co oznacza, że w jednym tygodniu można zaplanować nawet 60 godzin pracy (czyli 5 dni po 12 godzinach), pod warunkiem, że w pozostałych tygodniach okresu rozliczeniowego przewidziano odpowiednie skrócenie czasu pracy. Jednak konieczne jest zachowanie prawa pracownika do odpoczynku. W każdym tygodniu, gdy pracownik pracuje w systemie równoważnym czasu pracy, ma on prawo do minimum 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego.

W przypadku korzystania z systemu równoważnego czasu pracy, pracodawca musi również zagwarantować pracownikowi ilość dni wolnych, co najmniej równą liczbie niedziel, świąt i dni wolnych od pracy, jakie przypadałyby w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w danym okresie rozliczeniowym.

Kiedy można stosować równoważny system czasu pracy?

Zgodnie z przepisami , równoważny system czasu pracy może być wprowadzony, jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub sposobem organizacji. Oczywiście przy założeniu, że okres rozliczeniowy tego systemu nie przekracza jednego miesiąca. Przykłady branż, w których taki system może być stosowany, obejmują gastronomię, hotelarstwo oraz handel. Kolejne przykłady to rolnictwo, żeglugę, zakłady fryzjerskie, usługi ochrony, zakładowe straże pożarne, zakładowe służby ratownicze oraz stacje benzynowe. W ramach równoważnego systemu czasu pracy można wydłużyć dobowy czas pracy do maksymalnie 12 godzin podczas jednomiesięcznego okresu rozliczeniowego. Niemniej jednak, w uzasadnionych sytuacjach, można wydłużyć zarówno okres rozliczeniowy, jak i dobowy czas pracy.

• W przypadku prac związanych z sezonowością lub uwarunkowanymi przez warunki atmosferyczne, możliwe jest wydłużenie okresu rozliczeniowego do czterech miesięcy.

• W przypadku obowiązków związanych z monitorowaniem urządzeń lub sytuacji, gdzie pracownicy muszą być gotowi do pracy częściowo. Dopuszczalne jest wydłużenie codziennego czasu pracy do maksymalnie 16 godzin w okresie rozliczeniowym trwającym nie dłużej niż jeden miesiąc.

• W przypadku obowiązków związanych z ochroną mienia lub bezpieczeństwem osób, a także dla pracowników zakładowych straży pożarnych i służb ratowniczych. Dopuszcza się wydłużenie codziennego czasu pracy do maksymalnie 24 godzin, jednak w ramach okresu rozliczeniowego nieprzekraczającego jednego miesiąca.

Czy kierowca może odmówić pracy?

W polskim prawie brak konkretnego przepisu określającego temperaturowe limity, powyżej których pracownik ma prawo odmówić wykonywania pracy. Wyjątkiem jest sytuacja dotycząca pracowników młodocianych, kobiet w ciąży i karmiących. Niemniej jednak, obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie odpowiednich warunków pracy w przypadku wysokich temperatur. Pracodawca musi dostarczyć pracownikom dostęp do zimnej wody pitnej, aby zapewnić odpowiednie nawodnienie pracownikom.

Przepisy kodeksu drogowego powinny być skuteczne nie tylko podczas trwania podróży, ale także w trakcie postojów. Gdy kierowca zmuszony jest do odbycia przerwy w podróży ważne jest, aby temperatura w kabinie nie była zbyt wysoka. Pracodawca jest odpowiedzialny za zapewnienie środków umożliwiających obniżenie temperatury do komfortowego poziomu. Na przykład poprzez wyposażenie pojazdu w klimatyzację lub inne systemy chłodzenia podczas postoju. Alternatywą jest zapewnienie kierowcy możliwości odpoczynku poza kabiną, na przykład w hotelu.

Jeżeli kierowca zawodowy podczas wykonywania swoich obowiązków poczuje się źle. To ma prawo do przerwania pracy, w tym także do nieplanowanej przerwy w podróży, z myślą o zapewnieniu bezpieczeństwa. Ważne jest, aby ten fakt w odpowiednim czasie zgłosić pracodawcy. Pracodawca nie ma prawa zmuszać kierowcy, który zgłosi złe samopoczucie, do kontynuowania pracy.